27 Ekim 2021

TMMOB Mimarlar Odası, Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesince düzenlenen, öncelikle 15 Eylül 2021 tarihinde belediye tarafından duyurulan ve sonrasında şartnamenin güncellendiği belirtilerek 7 Ekim 2021 tarihli ve 31621 sayılı Resmî Gazete’de ilan edilen “Şanlıurfa Sarayönü (Kızılay) Meydanı ve Kentsel Tasarım Fikir Yarışması”na meslektaşlarımızın katılmamaları yönünde tavsiye kararı almıştır.

TMMOB Mimarlar Odası, mimarlık ortamına ve topluma karşı kamusal sorumlulukları gereği, proje elde etme yöntemi olarak yarışmaların tercih edilmesini, nitelikli yapılı çevrenin elde edilmesinin yanı sıra katılımcılığın sağlanması açısından da önemli bulmakta, yarışmaların ilgili mevzuata uygun şekilde sonuçlandırılmasını gözetmektedir.

Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesince düzenlenen “Şanlıurfa Sarayönü (Kızılay) Meydanı ve Kentsel Tasarım Fikir Yarışması” şartnamede, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 23. maddesi ve Mimarlık, Peyzaj Mimarlığı, Mühendislik, Kentsel Tasarım Projeleri, Şehir ve Bölge Planlama ve Güzel Sanat Eserleri Yarışmaları Yönetmeliği doğrultusunda serbest, ulusal ve tek aşamalı, mimarlık, şehir planlama ve peyzaj mimarlığı meslek disiplinlerinin katkısını gerektiren fikir yarışması olarak tariflenmektedir. Yarışma şartnamesinin Odamız tarafından incelenmesi sonucunda, şartnamede birtakım hususların ilgili mevzuata uygun olmadığı tespit edilmiştir. Bu doğrultuda tespit edilen aşağıdaki hususlar, Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi ve yarışma raportörlüğüne iletilmiş; ancak bu konularla ilgili olarak şartnamede bir düzeltme yapılmamıştır.

Öncelikle, “fikir yarışması” olarak ilan edilen yarışmanın şartnamesinde, aşağıdaki başlıklar altındaki açıklamalar dikkate alındığında, yarışmanın fikir yarışmasından çok, uygulamaya dönük “kentsel tasarım yarışması” niteliği taşıdığı tespit edilmiştir.

4) Yarışmanın Amacı
Mimarlık, Şehircilik, Peyzaj Mimarlığı ile tüm Mühendislik alanlarında çağdaş ve ekonomik çözümler öneren, güzel sanatları teşvik eden özgün ve nitelikli öneriler geliştiren, uygulanabilir fikir projeleri elde edilerek yaşatılması planlanmaktadır.

22) Birincilik Ödülü Kazanana İşin Verilme Biçimi
Yarışma sonucunda ödül alan proje fikirlerinin idare tarafınca fikir sahipleri ile uygulama yaptırmak istediği takdirde 4734 sayılı kamu ihale kanunu 23. Maddesi ve Mimarlık, Peyzaj Mimarlığı, Mühendislik, Kentsel Tasarım Projeleri, Şehir ve Bölge Planlama ve Güzel Sanat Eserleri Yarışma Yönetmeliği esaslarına uyulacaktır.

24) Hak ve Sorumluluklar
Şartnamenin 22. Maddesi olan “İşin Verilme Biçimi” kısmında yer alan hükümlerin geçerliliği dahilinde proje müellifleri jüri tavsiyeleri doğrultusunda projelerinde gerekli düzenlemeleri yapar. İdare tarafından da onaylanan proje Şanlıurfa Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’ndan onay aldıktan sonra projenin diğer aşamalarına geçilecektir. Proje süresince Müellif İdare ve Koruma Bölge Kuruluyla istişare ederek tasarımlarını detaylandıracaktır. Proje fikirlerinin uygulanması dahilinde müellif, idarenin gerekli görmesi halinde idare tarafından teklif edilen ve jürice onaylanan danışman ya da danışmanlarla çalışmak zorundadır.
Uygulanması kararlaştırılan projenin müellifi ile sözleşme bağlantısından sonra proje müellifinin vefatı, iflası veya bu gibi mücbir sebeplerle projenin uygulama imkânı kalmadığı hallerde, iş tasfiye edilir ve kurum dilediği gibi hareket etmekte serbest kalır.

Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda yarışmanın, sürecin sonunda uygulamaya dönük kentsel tasarım projesi elde edilmesi planlanan bir yarışma olduğu açıkça görülmektedir.

Şartnamenin “8) Yarışmaya Katılım Koşulları” başlıklı maddesinin (a) bendinde; “Tüm katılımcıların meslekten men cezalısı olmaması gerekmektedir. Ekip temsilcisinin Mimarlık, Şehir ve Bölge Planlama, Peyzaj Mimarlığı disiplinlerinden olması zorunludur.” ibaresi yer almaktadır. Şartnamenin “11) Yarışmacılardan İstenilenler” başlıklı maddenin kimlik zarfı (e) bölümünde ise, üye tanıtımı için yalnızca ekip ortaklarının her biri tarafından üniversite diploma fotokopisi talep edilmektedir. Ancak bu koşulların, konunun uzmanı olmayan kişiler tarafından mimari proje veya kentsel tasarım projesi üretilmesini engelleyebilecek bir düzenleme niteliğinde olmadığı görülmektedir. Oysa 3194 sayılı İmar Kanunu mimarlık hizmetlerini mimarların yapabileceğini, 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanun mimarlık unvanını kimlerin kullanabileceğini, 6235 sayılı TMMOB Kanunu ise mimarların Mimarlar Odası üyeliğini korumakla yükümlü olduğunu belirtir. İlgili mevzuat kapsamında, Mimarlar Odası üyeliğini sürdüren mimarların dışındaki kişilerin herhangi bir uygulama projesi yapması hukuken söz konusu değildir. Bu durumda şartnamede; Mimarlık, Peyzaj Mimarlığı, Mühendislik, Kentsel Tasarım Projeleri, Şehir ve Bölge Planlama ve Güzel Sanat Eserleri Yarışmaları Yönetmeliği’nin “Yarışmacılardan İstenenler” başlıklı 13. maddesinin 4. bendi uyarınca “İlgili meslek odasınca yarışmanın ilan edildiği yıl içinde düzenlenmiş, yarışmacıya ilişkin oda belgesinin istenmesi” hükmüne uyulmamıştır.

Şartnamenin “9) Jüri Üyeleri ve Raportörler” başlıklı maddesi incelendiğinde, yedek jürinin 5 kişiden oluştuğu, dolayısıyla ilgili Yönetmeliğin asli ve yedek jüri üyeleriyle ilgili 19. maddesinde geçen “Yarışmalarda jüri asli üyelerinin sayısı, konunun önem ve özelliğine göre ilgili meslek disiplinlerinden beş (5) veya yedi (7) kişi olarak idarece tespit edilir. Yedek jüri üyeleri, beş (5) kişilik jürilerde üç (3), yedi (7) kişilik jürilerde ise dört (4) kişi olmak üzere, idare tarafından seçilir.” hükmüne uyulmadığı görülmektedir.

Ayrıca Yönetmeliğin 19. maddesinde, “Kentsel tasarım yarışmalarında, yarışma konusunun özelliğine göre asli ve yedek jüri üyeleri arasında mimar, şehir plancısı ve peyzaj mimarı bulundurulur.” hükmü yer almaktadır. Ancak yarışma, “kentsel tasarım yarışması” niteliğinde ilan edilmesine karşın, asli ve yedek jüri üyeleri arasında peyzaj mimarı bulunmamakta ve ilgili meslek disiplinlerinden (mimarlık, şehir planlama, peyzaj mimarlığı) herhangi birine mensup olmayan kişiler de jüride yer almaktadır. Dolayısıyla asli ve yedek jüri üye kompozisyonu mevzuatta belirtilen nitelikleri taşımamaktadır.

Yarışma süreçleri açısından tüm yarışmalarda, ilgili meslek odalarından jüri üyesi atanması gerekmektedir. Ancak bu yarışma için Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi tarafından Odamıza jüri üyesi atanması için herhangi bir başvuruda bulunulmamıştır. Bu durumda, jüri kompozisyonu gerçekleştirilirken ilgili Yönetmeliğin jüri seçimine ilişkin esaslarla ilgili 18. maddesi uyarınca, “Asli jüri üyelerinden en az ikisinin, yedek jüri üyelerinin ise en az birinin Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinin ilgili meslek odasından istenecek iki katı aday arasından idarelerce seçilerek atanması” hükmüne uyulmamıştır.

Yukarıda belirtilen ve yarışmanın kamuoyuna duyurusunu takiben ilgili belediyeye iletilen hususlar; 7 Ekim 2021 tarihinde güncellenerek yeniden ilan edilen yarışma şartnamesinde dikkate alınmamış ve düzeltilmemiştir. Bu durumda meslektaşlarımıza, yarışma sürecine ilişkin hukuki sorunlar ile ilgili bilgilendirme yükümlülüğü ile, Mimarlar Odası olarak yarışmayı desteklemediğimizi ve yarışmanın Mimarlar Odası’nın yıllardır sahip olduğu yarışma deneyimi, denetimi ve güvencesinden yoksun olduğunu önemle belirtiriz. Meslekî dayanışma içerisinde etik değerlerimize, meslek alanımıza müdahaleye, yetkilerimizin ihlaline izin vermemek için meslektaşlarımızın yarışmaya katılmamalarını öneririz.

TMMOB MİMARLAR ODASI